Compost
Afgelopen week ben ik begonnen met mijn “studie bemesten” Vandaag een stukje over iets wat mij het meest zegt, nl compost:
Wikipedia zegt:
Compost is een donkerbruin tot zwart, kruimelig product dat bestaat uit plantaardige resten zoals selectief ingezamelde groenten, fruitschillen, grasmaaisel, bladeren en snoeihout die door micro-organismen bijna tot humus zijn afgebroken. Compost bevat veel organische stof en verbetert de bodemstructuur doordat voeding en organisch materiaal wordt toegevoegd. Compost wordt gebruikt in de land- en tuinbouw en bij hobbytuinders door vermenging met, of bestrooiing van, de bovenlaag van de bodem.
Composteren is het proces van recyclen van organisch materiaal. Het is van nature een relatief traag verlopend proces. Voor het composteringsproces zijn onder andere belangrijk: de samenstelling van het basismateriaal (groente-, fruit- en tuinafval), de temperatuur, de vochtigheid en de aanwezigheid van zuurstof.
Composteren
Het composteringsproces is te vergelijken met wat in het bos gebeurt als afgevallen bladeren, twijgjes en dode planten en dieren zich omvormen tot donkerbruine bosgrond. Compost ruikt ook enigszins naar bosgrond.
Het begint met de aantasting en het opbreken van plantaardig materiaal door schimmels en bacteriën. Deze zijn van nature op het organisch materiaal aanwezig. Zij breken het materiaal af en gebruiken elkaars afbraakproducten voor hun levensprocessen. Bij dit afbraakproces gebruiken ze zuurstof en komt er koolstofdioxide, water en warmte vrij. Het composteren kan versneld worden door het optimaliseren van bepaalde omstandigheden.
Een zuurstofrijke, warme (tot 70°C) en vochtige omgeving beïnvloeden elk de microbiële activiteit in positieve zin. Wormen en andere kleine dieren helpen dit proces verder.Compost is tweeledig: het bevat én wat voedingsstoffen én het verbetert het humusgehalte van de grond (wat op onze kleigrond geen overbodige luxe is)
Waar zet je de compostbak?
De beste plek voor de compostbak is een plek in de schaduw. Dit heeft meerdere redenen. De organismen die GFT afbreken houden niet van (direct) zonlicht. Bijvoorbeeld wormen en duizendpoten verstoppen zich graag op donkere plekjes. Bovendien kan direct zonlicht op een gesloten compostbak de lucht binnenin te warm maken, zodat de insecten en wormen erin stoppen met werken of zelfs sterven.Van belang is ook dat er zuurstof bij kan komen, onze bak heeft kieren tussen alle planken zodat er lucht bij kan. Ook belangrijk is dat er water in kan om het verteringsproces op gang te houden.
Wat mag wel en wat mag niet in de compostbak?
In principe komen alle in de natuur aanwezige organische materialen in aanmerking.
Op de volkstuin sluit je daarvan uit:
- Aardappelschillen/blad/knollen
- tomatenblad
- alle groenafval die duidelijk besmet zijn met schimmels of ziekten
- Deze materialen kunnen ziekten/schimmels als bijvoorbeeld phytophtora in de compost brengen.
Wat je wel kunt gebruiken is:
- grasmaaisel
- kruidachtige planten
- groente- keukenafval, koffiedroes en eierschalen
- stro
- stalmest
- gras
- hooi
- en verder alle tuinafval (stengels, blad, stelen, vruchten, takken, etc.)
Het is belangrijk dat je zorgt voor een goede mix van grove en fijne delen . De fijnere delen (bijvoorbeeld gras, bladeren en keukenresten) bevatten de meeste waardevolle stoffen die omgezet zullen worden naar compost. Toch zijn ook de grovere delen nodig. Grovere delen (bijvoorbeeld takjes en houtsnippers) breken veel langzamer af, maar doordat ze groter zijn maken ze het geheel luchtiger. Daardoor kan lucht beter doordringen en water weglopen.
Menging van vers materiaal door materiaal dat al even bezig is te composteren helpt om het proces te versnellen.
Onkruid
Hoewel onkruid ook goed gecomposteerd kan worden, doen wij dit zelf niet.Als de temperatuur in de compost niet hoog genoeg wordt, zullen alle onkruidzaden gewoon kiemkrachtig blijven waardoor je in het voorjaar weer meer onkruid moet wieden. Wij verzamelen het daarom en brengen het weg.In het stuk over permacutuur heb ik geschreven dat je het eigenlijk moet gebruiken om weer terug opgenomen te laten worden in de tuin vanwege de voedingswaarde die het oplevert. Zover zijn wij echter nog niet.
Momenteel hebben wij twee grote compostbakken in de tuin.Ieder jaar hebben wij na de winter prachtige compost, die heerlijk naar bosgrond ruikt. We verspreiden dat dan over de tuin. Alhoewel het veel lijkt, is het nooit voldoende voor de hele tuin. Nu onze tuin dit jaar veel groter is geworden hadden we wel twee bakken nodig. In de nieuwe tuin zijn we begonnen met eerst alleen grasmaaisel erin te doen, wat wel heel snel verteerd.Je voelde de warmte ook goed als je je hand er op hield. Eind van het seizoen zat de eerste bak zo vol, dat we uiteindelijk bovenop het gras ook ander afval zijn gaan gooien.Ben gebruikt compostversneller, zodat het niet anderhalf jaar hoeft te verteren.Alhoewel er verschillend over geoordeeld wordt, zijn wij er wel tevreden over.
Onder een foto van onze eerste compostbak, het was een van de eerste dingen die we gemaakt hebben. De foto is van 2014
Koffiedroes
Apart wil ik het gebruik van koffiedroes benoemen in de moestuin.Dit bevat relatief veel stikstof, fosfor en kalium. In het jargon en opschrift van tuinmest zijn dat: N, P en K. Dit zijn ook de belangrijkste bestanddelen van (kunst)mest voor de tuin.
Eigenlijk ligt het best voor de hand dat koffiedroes zo voedzaam is. Het bestaat natuurlijk uit fijngemalen bonen.
Koffiedroes maakt de grond mild zuur, je moet dus een beetje opletten of je planten daar tegen kunnen. Daarnaast moet je, zoals met alle meststoffen voorzichtig zijn, want “Overdaad schaadt”. Met een beetje pech krijg je lange, slappe stengels of juist enorm veel blad terwijl je liever tomaten oogst. Omdat koffie ook een beetje zout is, wordt het afgeraden voor potplanten.
Wormen
Wormen zijn dol op koffie,wormen zorgen voor beluchting en bemesting van de grond. Goede tuingrond bevat veel wormen.Je kunt ook een wormenbak maken met alleen koffiedroes, zie verder in bijvoorbeeld bijgevoegde link https://huis-en-tuin.infonu.nl/doe-het-zelf/167851-binnenshuis-composteren-compost-maken-met-een-wormenbak.html
In de gewone siertuin is het gebruik van koffiedroes ook aan te raden om katten uit de bloemenperkjes te weren,. Katten hebben een hekel aan koffiedroes en laten je tuin met rust.
Naaktslakken bestrijden
Zelfs bij de meest diervriendelijke tuinier is de naaktslak niet geliefd. Ook daarvoor biedt de koffie uitkomst Net als bij de wormen is de cafeïne hier de werkzame stof, maar dan omgekeerd. Voor slakken is cafeïne een gifstof.
Bewaar koffiedik niet te lang. Vooral als je het in een afgesloten bak bewaart, kan het gaan schimmelen. Dus hergebruik het het liefst direct of bewaar het een paar dagen.Vooral planten als rododendrons en hortensia’s en houden wel van wat koffiedik. Koffiedik is namelijk licht zurig en deze planten doen het goed op een licht zure grond. Strooi ook wat koffiedik in de moestuin. Zeker weten dat je wortelen, pompoenen en tomaten het heel goed doen met net dat beetje extra!Vanwege het hoge gehalte stikstof is het ook goed voor de compostbak
Pingback: Bemesten met patentkali en andere meststoffen - Volkstuin van Bemar