Tuinvrienden, het lieveheersbeestje

Een klein beestje in de tuin, wat verwelkomt wordt door tuinliefhebbers, is het lieveheersbeestje.

lieveheersbeestjes op de kakivrucht

Kleuren


Ze hebben vaak rode, gele, witte, zwarte en oranje kleuren en zijn vaak gestippeld. 

Het opvallende kleurenpatroon is eigenlijk een soort waarschuwing, voor wat het lieveheersbeestje kan produceren: immers wanneer het lieveheersbeestje ‘gepest’ wordt, produceert hij een gele vloeistof. Deze vloeistof smaakt heel bitter en ruikt erg onaangenaam. Voor enkele vogels is de vloeistof giftig.

In België en Nederland komen een zestigtal soorten voor, de grootte ligt tussen 2 en 10 mm.

De meeste lieveheersbeestjes leven ongeveer een jaar. Het aantal stippen zegt dus niets over de leeftijd.Het lieveheersbeestje wordt hier ook vaak kapoentje genoemd. Waar die naam vandaan komt vond ik op Wikipedia:

kapoen of kapoentje is de benaming voor het lieveheersbeestje in bepaalde streektalen. De haantjes in de biologie zijn een groep van vegetarische bladkevers, met elk hun eigen waardplant, maar in het spraakgebruik staat haantjes vaak voor kleine kevers in het algemeen, waaronder het lieveheersbeestje.

Bladluis

lieveheersbeestje

Bladluizen zijn kleine plantenetende insecten met een zacht peervormig lichaam dat meestal niet groter is dan een halve centimeter, in alle mogelijke kleuren. Ze leven meestal in kolonies, vaak aan de onderzijde van bladeren. Om aan voldoende eiwitten te geraken, zuigen de bladluizen met stekende en zuigende monddelen plantensappen op. Het teveel aan suikers scheiden ze af op de bladeren. Dat vormt een kleverige stof die we honingdauw noemen. Je vindt de luizen meestal op toppen van jonge stengels met groeiend blad en bloemknoppen, omdat de sapstroom daar veel voedingstoffen bevat.

Door het wegzuigen van groeisappen veroorzaken bladluizen groeivertraging, omkrullende en vervormende bladeren, verdroging en zelfs afsterving. Nog meer schade veroorzaken ze doordat ze ziektes en virussen kunnen overbrengen.

Bestrijding

De bladluis kan zich in korte tijd tot een grote plaag ontwikkelen.Tegenwoordig kun je larven van lieveheersbeestjes kopen om die plaag tegen te gaan. De larven ontwikkelen zich gedurende 20 dagen,tijdens deze periode eten zij de luizen.Na 20 dagen verpopt de larve en daarna komt na plm 8 dagen het lieveheersbeestje uit de pop.

Afbeeldingsresultaat voor larve lieveheersbeestje

Wij hebben zelf nog nooit larven gekocht, we zien de lieveheersbeestjes veelvuldig in onze tuin en gaan ervan uit dat die eitjes zullen leggen in de tuin.

Volwassen

Een volwassen Lieveheersbeestje kan 30-50 eitjes per dag leggen…….. Het volwassen lieveheersbeestje voedt zich ook met luizen,maar wat eten ze nog meer? Niet ieder soort eet alleen luis:

Het zestienstippelig lieveheersbeestje, tweeëntwintig stippelig, citroen lieveheersbeestje en meeldauw lieveheersbeestje voeden zich met meeldauw. Dit is een witte schimmel die vaak in het najaar spontaan op tal van planten verschijnt zoals courgettes of komkommers in de groenteteelt maar die ook zeer frequent op sierplanten of fruit voorkomt.

Planten

Twee soorten lieveheersbeestjes (vierentwintigstippelig en heggenrank lieveheersbeestjes) voeden zich met planten, evenals het in 2014 ontdekte onbestippeld lieveheersbeestje.

Andere insecten zoals trips en spintmijten

Andere lieveheersbeestjes voeden zich dus met insecten. Dit is voornamelijk bladluis en schildluis maar andere kleine diertjes zoals kleine larven van andere insecten, bladhaantjes, trips en spintmijten worden eveneens gegeten. Ook eieren van vlinders en jonge rupsen kunnen op het menu staan.

Canibalen

Carnivore lieveheersbeestjes eten in momenten van voedselschaarste ook elkaar op. Op het einde van de zomer als de bladluizen schaars worden, voeden lieveheersbeestjes zich ook met stuifmeel en schimmelsporen. Ook in het vroege voorjaar, als ze net uit de winterslaap zijn gekomen, voeden ze zich met nectar of jonge blaadjes om vocht binnen te krijgen.Bron Biogroei.be

Lief beestje…

Sommige mensen zeggen dat lieveheersbeestjes geluk brengen. Als kind kan ik mij herinneren dat wij ze zochten in de heg in de tuin.We telden zijn stippen, bewaarden we hem in een potje met gaatjes in de deksel, of lieten we ze over onze hand lopen. Lieveheersbeestjes zijn misschien wel de enige insecten waar we van houden Er worden zelfs sieraden gemaakt de afbeelding van het beestje.Als klein kind had ik een ringetje met een lieveheersbeestje.Zelf hebben wij voor onze kleindochter een bord en beker met de afbeelding van een lieveheersbeestje erop .Ook op kinderspeelgoed zie je vaak de afbeelding terug komen.

Tuinvrienden, de oorwurm

Mannetje van de gewone oorworm op boerenwormkruid.


Door James Lindsey at Ecology of Commanster,

Door het biologisch tuinieren houd ik me meer bezig met wat nuttige dieren zijn in de natuur en wat niet. Naar mijn idee zijn alle dieren nuttig, maar de oorwormen zijn dat zeker. Hoofdzakelijk leven ze van plantaardig materiaal, maar ze lusten ook heel graag insecten – vooral luizen! De oorworm is de natuurlijke vijand van bladluizen, wollige bloedluizen en mijten. Daarnaast eet de oorworm ook larven en eieren van andere insecten die plagen kunnen veroorzaken in je tuin. En dat komt goed uit in onze tuin. Wij hebben daar oa bessen en appelbomen staan waar luizen dol op zijn, dus ben ik blij met elke oorworm.

Ze nemen het tuinwerk in het donker over van de lieveheersbeestjes, want die zijn overdag de luizenpopulatie in toom aan het houden. De oorwormen doen dat het liefst in het donker, dus hebben wij vierentwintig uur hulp voor de fruitbomen en bessenstruiken…….Dat zijn nog eens tuinvrienden!

Soorten

Er zijn ongeveer 1800 soorten oorwormen beschreven; in vergelijking met andere insecten vormen de oorwormen een relatief kleine groep.[ In tegenstelling tot de meeste insecten zijn de oorwormen weinig gespecialiseerd. Alle oorwormen zien er ongeveer hetzelfde uit, alleen de kleuren en afmetingen kunnen enigszins verschillen.

Oorwormen zijn typische kruipende insecten. Hoewel ze in aanleg vier vleugels bezitten, vliegen ze zelden tot nooit. Oorwormen houden zich op in plantendelen zoals bloemen, achter loszittende boomschors en onder bladeren. Ze verkiezen een vochtige omgeving omdat ze gevoelig zijn voor uitdroging. De meeste soorten zijn alleseters die leven van plantendelen, dood materiaal en kleine diertjes. [bron Wikipedia]

Winterschuilplaats

Zorg voor je tuinvrienden en maak winterschuilplaatsen voor de oorwormen door kleine terracotta bloempotjes met hooi of stro ondersteboven op een hek  of een bamboestok te plaatsen.

Je kan de potjes ook ophangen aan lage takken van je bomen. Zorg dan wel dat de potjes niet kunnen vallen.Wij hebben potjes in iedere fruitboom gehangen.

terra cotta potjes als schuilplaats voor oorwurmen
luis in de fruitbomen

Heb je geen potjes: als je een oude kous vult met plantaardig afval, werkt het ook. Nog eenvoudiger is een plank op de grond (liefst onbehandeld hout), schors, of snoeiafval. Onder onze fruitbomen ligt een laag houtsnippers, het zou daar dus moeten krioelen van de oorwurmen.Toch eens kijken in het voorjaar……

Fabel of niet

De Nederlandse naam oor-worm is in twee opzichten onjuist; oorwormen zijn géén wormen en zijn evenmin aangepast aan een verblijf in het oor van dieren of mensen. Omdat ze dikwijls in nauwe spleten aangetroffen worden, werd wel gedacht dat ze zich in de gehooropening van mensen ophouden. Ook deden er verhalen de ronde over oorwormen die zich door het trommelvlies heen aten en eitjes legden in de hersenen. Een meer aannemelijke verklaring is dat de vorm van de opengespreide vliezige vleugels een gelijkenis vertoont met het menselijk oor. Oorwormen zijn echter nooit parasitair en kunnen zich niet handhaven in andere dieren. De vermeende gewoonte om in oren te kruipen is in de naamgeving van de groep terug te vinden in vele talen. In het Duits worden ze “Ohrwürmer” genoemd en in het Engels “earwigs”.
In het West-Vlaams spreekt men van een oorebeeste

Biologisch tuinieren

Toen wij in 2014 onze tuin toegewezen kregen,hadden we eigenlijk helemaal geen kennis over biologisch tuinieren.We hadden altijd wel een tuin gehad bij ons huis,maar die was vooral beplant met bloemen en een enkel struikje of boompje.Toen onze zoon een jaar of drie was, heb ik wel eens een stuk van de tuin gebruikt om met hem boontjes en aardbeien te kweken.Misschien was hij te jong, het had zijn interesse toen niet.Op zich vond ik het wel leuk,maar ik vond een bloementuin toen leuker.We hebben later nog wel frambozen en een druif in de tuin gehad maar daar is het wel bij gebleven.

Tot we dus verhuisden naar een appartement en daar al heel snel onze tuin misten.We zochten naar een oplossing en hebben toen een aantal jaar een stacaravan gehad op Schouwen Duiveland.Toen ik een collega hoorde over de volkstuin die zij had, besloten wij dat dit misschien ook wel iets voor ons zou zijn. Dichtbij huis en op alle momenten van de dag op fietsafstand.

In december 2014 kregen we dan een tuin toegewezen op een volkstuincomplex in onze gemeente.Ik vond hem enorm groot, hij was 160 m2.Wat moesten we daar mee? Het lag allereerst vol stenen en onkruid, wat een werk zag ik op ons afkomen……

We lazen ons in en kochten ons eerste fruitboompje: een kers. Van de tuinburen hoorden we dit en dat en ons eerste jaar deden we zo’n beetje alles wat zij ook deden.We maakten keurige rijtjes, zoals het leek te horen.

het begin

Van lieverlee kwamen we meer en meer te weten door veel op internet na te kijken.Nooit had ik nagedacht over kunstmest of bestrijdingsmiddelen.Ik moet toegeven zelfs weleens Roundup gebruikt te hebben in een tuin bij ons voormalige huis.Hoe erg! Kunstmest wilden we niet gebruiken, maar wat wordt daar dan eigenlijk onder verstaan.De zoektocht begon en gaat nog steeds voort.

Inmiddels is onze tuin 500 m2 groot en zijn wij iets wijzer geworden! Maar in het begin:

Wist ik veel…..

  • Dat biologisch tuinieren betekent dat je geen 12-10-18 strooit,maar organische meststoffen gebruikt.Dat eerste jaar strooiden we lustig met 12-10-18 Onze tuinburen deden dat namelijk ook…..Wisten wij veel….
  • Dat in potgrond ook kunstmest zit….
  • Dat in potgrond veen zit, wat afgegraven wordt en niet snel weer aangroeit, waardoor het niet duurzaam is. Veen is nl, net als aardolie, een eindige grondstof. “Veen wordt gewonnen in de Baltische staten, Scandinavië en Ierland, waar het wordt ontgraven aan moerassige gebieden. In veen zit veel organische stof, dat in contact met zuurstof CO2 vormt dat de lucht ingaat. Het is beter als veen onder water blijft, zodat het geen broeikasgassen vormt. [bron Trouw]
  • Dat in bemeste tuinaarde ook kunstmest zit
  • Dat je plagen in de tuin zoals bv luis kunt spuiten met ecologisch verantwoorde sprays
  • Dat je plagen beter nog door de juiste beplanting tegen kan gaan. Dat de natuur voor elk plaag zelf een oplossing heeft voorzien. Je moet gewoon weten hoe je de natuur kan helpen en gebruiken voor het oplossen van jouw tuinprobleem.
  • Dat beestjes zoals lieveheersbeestjes en oorwurmen, je vriend zijn in de tuin
  • Dat je zonder sproeistoffen en chemische middeltjes ook die sappige rode tomaat krijgt. Meer nog, door geen gebruik te maken van die bestrijdingsproducten zullen hommels en bijen in je tuin gaan wonen. Hierdoor krijg je betere bestuiving en dus een betere oogst.
  • Dat “gewone”bloembollen vol pesticiden zitten en die tot sterfte zorgen voor de bijen en andere insecten, ik koop nu biologische bloembollen!
  • Dat bijen zo belangrijk zijn: 75 procent van de gewassen is afhankelijk van de bestuiving door insecten.
  • Dat bijen erg bedreigd worden.

Biologisch tuinieren, het gaat steeds beter

Waar we het eerste jaar de plank totaal mis hebben geslagen, doen we het nu steeds beter denk ik.Natuurlijk gaat er wel eens iets mis.Als je op internet zoekt, spreken diverse sites elkaar soms ook tegen.Wat is dan waar? Soms zie ik door de bomen het bos niet meer.

Dit jaar gaan we verder met ons biologisch tuinieren op basis van van de eetbare bostuin, de M&M bak, vruchtwisseling,combinatieteelt, Permacultuur, Polycultuur, Back to Eden, mulchen en noem het maar op. Eigenlijk ben ik [nog] niet tot 1 vorm gekomen en gebruiken we van alles wat . Voor het tweede jaar heb ik veel eigen zaden gewonnen en biologische zaden en bollen gekocht.

sperziebonen

En onze zoon, die destijds op driejarige leeftijd het tuinieren niet interessant vond,heeft nu zelf een kind. Hij vindt tuinieren nog steeds niet leuk.Maar zijn dochter,dat meisje van nu bijna drie vindt de tuin reuze leuk.Misschien slaat dat een generatie over? De zoon vindt net als zijn dochter, de boontjes vers uit de tuin in ieder geval wel lekker nu……

kleindochter plukt boontjes met plezier