Het is ieder jaar weer een puzzel om in de winter te bedenken hoe we de tuin gaan inrichten in het nieuwe seizoen.

In voorgaande jaren las ik over allerlei vormen van tuinieren op internet. Zoals de eetbare bostuin,polycultuur, wisselteelt, combinatieteelt, de MM bak, Back to Eden etc. Alles heeft wel aspecten waar ik iets mee kan. Ik paste vooral combinatieteelt toe in 2019 .

De combinatieteelt zoals ik die in de moestuin bedacht,werd echter niet wat ik ervan had voorgesteld. Of dat kwam door de combinaties, of meer door het weer, weet ik niet.Maar echt succesvol vond ik het niet.

Wisselteelt en Combinatieteelt

Welke gewassen waar komen te staan bepalen we nu aan de hand van een schema. Wij maken vanaf 2020 gebruik van wisselteelt en combinatieteelt. De moestuin is in 6 vakken verdeeld. Daarnaast hebben we nog 4 verhoogde bakken aan de voorkant van de tuin en nog een vak naast de kas.

Wisselteelt

Wisselteelt of vruchtwisseling betekent dat je de moestuin opdeelt in een aantal vakken. Hieruit volgt dat op elk vak dan een bepaalde plantengroep komt zoals de bladgewassen, wortelgewassen, vruchtgewassen, de bonen, etc.. Elk jaar schuiven de plantengroepen een vak op. Daardoor duurt het een paar jaar voordat een plantengroep weer op hetzelfde vak komt.

Dit zijn dan de hoofdgroepen:

• kool,
•  blad,
• vrucht,
• wortel,
• aardappel,
• peul

Waarom?

Waarom zou je gebruik van wisselteelt? Aan de ene kant om ziektes en plagen tegen gaan. Ziektes en plagen zijn vaak verbonden aan één plantengroep. Zo is knolvoet een ziekte die voorkomt bij kruisbloemigen (kolen, raapstelen, radijs, tuinkers, etc). En phytoftora is een schimmel die de nachtschade-familie aantast (aardappel, tomaat, aubergine). Bijna elke ziekte verdwijnt in de loop van de jaren uit de bodem als een plantengroep daar niet meer verbouwd wordt. Vaak is na drie tot vier jaar een ziekte uit de bodem verdwenen. Door de groepen ieder jaar op te schuiven zorg je er voor dat aardappelen pas vier jaar later op dezelfde plek komen of pas vier jaar na tomaten.[ bron WILGENPLANTSOEN]

Aan de andere kant wordt wisselteelt gebruikt om te voorkomen dat de grond uitgeput raakt. Elke plant gebruikt specifieke voedingsstoffen (nutriënten). Als je een paar keer achter elkaar sla op hetzelfde stuk grond verbouwt, dan verdwijnen die voedingsstoffen uit de grond die sla nodig heeft. Het neemt weer een tijd in beslag voordat die voedingsstoffen weer door de bodem zijn opgeslagen. Sommige planten brengen voedingsstoffen in de grond die andere planten nodig hebben. Zo onttrekken veel plantengroepen stikstof uit de bodem. Peulgewassen (erwten, bonen, etc) brengen juist stikstof de bodem in. Daarom wissel je die gewassen met elkaar af .

Combinatieteelt

Je kunt ziektes en uitputting voorkomen door plantgroepen na elkaar te verbouwen, maar je kunt ze ook door elkaar heen verbouwen. Combinaties van planten naast elkaar verbouwen wordt combinatieteelt genoemd.

Waarom?

Soms hebben planten een positieve invloed op elkaar als ze naast elkaar staan. Sommige planten trekken nuttige insecten aan of stoten schadelijke insecten af. Andere planten zuiveren de grond van ziektes. Sommige planten hebben juist een negatieve invloed op elkaar. Die zet je dus niet naast elkaar.

Een ander voordeel van combinatieteelt is dat je optimaal gebruik kan maken van de ruimte in een moestuin. Sommige planten gaan de lucht in en laten ruimte op of vlak boven de grond. Sommige planten hebben lange diepe penwortels, andere juist oppervlakkige wortels. Op de bodem onder tomatenplanten is nog veel ruimte die je kan benutten door er bijvoorbeeld spinazie te zaaien. Pompoenen kunnen tussen mais kruipen. Worteltjes en pastinaken laten veel ruimte voor oppervlakkig wortelende gewassen.

Een bekend voorbeeld van combinatieteelt wordt wel de ‘Drie Gezusters’ genoemd: pompoen, bonen en mais. Bonen binden stikstof voor de stikstofminnende pompoen en mais. Mais biedt stevige stammen voor de bonen zodat die omhoog kunnen klimmen. En zo ontstaat er schaduw waar de pompoen van houdt. En de pompoen biedt weer een mooie bodembedekkende laag.

bronhttps://wilgenplantsoen.com/hoe-doe-je-dat/wisselteelt-en-combinatieteelt/

In onze tuin

De combinaties in de wisselteelt en combinatieteelt die ik vorige jaren heb gebruikt, wil ik grotendeels blijven herhalen op een ander vak uiteraard. De hoofdgroepen die ik aanhoud zijn: Aardappel,peul, kool, blad,vrucht, wortel, zoals het schema van de wisselteelt aangeeft. In onderstaande lijstjes staan alleen de gewassen die wij gaan telen, het kan dus zijn dat je iets mist in de opsomming.

1. Koolgewassen [ familie van de kruisbloemigen ]

1. rode kool
2. spruiten
3. broccoli
4. boerenkool
5. bloemkool
6. witte kool
7. spitskool
8. koolraap
9. raapstelen
10. radijs

2. Bladgewassen

1. sla
2. andijvie
3. spinazie
4. snijbiet
5. prei
6. mosterdblad
7. orach
8. peterselie
9. kervel
10. selderij
11. postelein
12. rucola
13. veldsla

3. Vruchtgewassen

1. tomaten
2. pepers en paprika’s
3. maïs
4. augurk
5. aubergines
6. meloenen
7. komkommers
8. pompoenen
9. courgettes
   

4. Wortelgewassen

1. worteltjes
2. winterpeen
3. bietjes
4. uien
5. sjalotten
6. knolvenkel
7. pastinaak
8. knolselderij
9. knoflook

5. Aardappelen [nachtschade]

Heeft i.v.m. bijzonderheid in teelt, voorkomende ziekten, omvang gewas, verzorging, etc. een eigen vak .

6. Peulgewassen

1. erwten
2. peulen
3. bonen
4. bruine bonen
5. tuinbonen

de combinaties

• vak 1: Kool: bloemkool, rodekool,radijs,broccoli,raapstelen,spruiten met goudsbloem, dille, oregano
• vak 2: Blad: orach, prei, slasoorten,andijvie , knolvenkel, selderij, peterselie en [boom]spinazie
• vak3:Vrucht:courgette,tomaat,paprika,peper,aubergine,komkommer met mais, Oost-Indische kers, pompoen
• vak 4: Wortel:
  Bieten in combinatie met dille, knoflook, komkommer, koriander, worteltjes,winterpeen,pastinaak,uien,knolselderij en afrikaantjes
• vak 5: aardappel: combineren met calendula en mais
• vak 6: Bonen: tuinbonen,sperziebonen, snijbonen, peultjes en doperwten, bruine bonen:combineren met aubergine, bonenkruid, suikermais, selderij en tomaat

Let op dat je niet zomaar vakken begint te verwisselen of open plekken op te vullen met plantjes of zaadjes die je dan net hebt. Dat schopt het schema in de war. Heel eerlijk gezegd, gebeurt dat bij ons ieder jaar wel.We hebben iets geoogst. Het vak is leeg en dan leg ik maar bv bonen neer of ik zaai bietjes. Dat zijn groenten die we heel veel gebruiken. Maar ik zou het dus niet moeten doen…. Gelukkig zijn er ook uitzonderingen: winterpostelein, veldsla, Nieuw-Zeelandse spinazie en suikermaïs zijn met geen enkele andere groente verwant. Je kunt ze dus overal nog tussen zaaien of planten.

2020

Dit jaar hebben we een stuk tuin minder. We hebben eind 2019 160m2 terug gegeven aan de vereniging omdat het teveel werd om bij te houden naast werk en op kleinkinderen passen.

De tuin die we nu hebben is 350 m2. Daarin nu 4 verhoogde bakken, 2 stukken die we voor moestuinbeplanting gebruiken en verder een groot deel bloemen, struiken en vaste planten. Tussen door heb ik ook kruiden gezet omdat we onze kruidentuin hebben moeten achterlaten.

We blijven wisselteelt met combinatieteelt toepassen. Dat is goed bevallen afgelopen jaar. Alles deed het goed en we hadden niet veel last van plagen.

In drie verhoogde bakken staan nu nog aardbeienplanten. Na de oogst ga ik die uit twee bakken weghalen, want die staan voor het derde jaar. Vanwege het feit dat we nu minder plaats hebben voor groenten moet ik ruimte maken.

In 1 vak staan doperwten[ je ziet ze al goed hangen],bruine bonen, snijbonen, sperziebonen en mais

Hieronder is het kolenvak. Ik heb er nu rode kool en spitskool in staan met een rij prei, knolselderij en bleekselderij