Sinds we moestuinieren ben ik op zoek naar een goede verantwoordde manier om te tuinieren. Ik las oa.over combinatieteelt en dat sprak mij aan.
Goede buren, slechte buren
In een moestuin heb je planten die elkaar versterken of elkaar tegen werken.
Sommige planten stoten door middel van geur bv insecten af voor hun buren of geven bepaalde stoffen door via de wortels. Door de geur die de planten afgeven kunnen ze elkaar versterken of juist verzwakken.Denk daarbij maar aan de afrikaantjes (Tagetes patula) die wortel aaltjes voor hun buren afstoten.
Peulvruchten zoals erwten en bonen maken stikstof aan onder de grond. Sla en spinazie houden daar wel van. Deze bladgroenten groeien vlakbij of tussen de peulvruchten dan ook goed.
De wortelvlieg kan behoorlijk wat schade aanrichten aan je wortels. Maar van de geur van uien houdt hij niet. Daarom kun je dus het beste je worteltjes naast je uien te zaaien.
Nog wat ideeën:
- Vlas bij aardappelen beschermt tegen de coloradokever
- Dille beschermt tegen zwarte luis
- Vergeet mij nietjes onder framboos, beschermt tegen wormen in de vrucht
- Goudsbloem en afrikaantjes beschermen tegen aaltjes
- Lavendel beschermt mieren en bladluis
- Oostindische kers beschermt tegen bladluis en witte vlieg.
- Eenjarig bonenkruid wordt als voorgekweekt plantje mee uitgeplant met stambonen als bescherming tegen zwarte bonenluizen.
Dit zijn voorbeelden van goede buren. Slechte combinaties zijn er ook. Houd je hier rekening mee in je moestuin dan ben je bezig met combinatieteelt. Naast de wisselteelt is dit een goede, natuurlijke manier om je planten gezond te houden, zonder bestrijdingsmiddelen.
Hoog en laag
Er zijn verschillende manieren hoe planten elkaar kunnen beïnvloeden. In de schaduw van je hoge bonenstaken kun je prima gewassen zaaien die dat niet erg vinden zoals spinazie. Planten die van veel zon houden geef je natuurlijk een ander plekje.
Wat kan er wel en niet naast elkaar in de moestuin?
Door het op de juiste manier combineren van verschillende gewassen in de moestuin kun je sterkere planten opkweken en een betere oogst overhouden. De combinaties waar je rekening mee moet houden bij het teeltplan staan hier op een rij .
Bron:http://www.tuinen.nl/combinatieteelt-in-de-moestuin
| Gewas soort |
Goede buren (wat kan wel) |
Slechte buren (wat kan niet) |
| Aardappels | Afrikaantjes, bonen, dille, erwten,karwij, knoflook, koolrabi, koolsoorten, mais, mierikswortel, munt, oost-indische kers, pepermunt, sluitkool, spinazie, spruiten, suikermais | Framboos, komkommers,pompoenen, selderie, tomaten, ui zonnebloemen |
| Aardbei | Borage, kropsla, knoflook, peterselie prei, radijsjes stambonen, spinazie, tijm,tomaat, ui, veldsla | Bloemkool, broccoli, komkommer, Koolsoorten, spruiten |
| Andijvie | Koolsoorten, knolvenkel, prei, sluitkool, stokbonen, tomaat, venkel | |
| Asperges | Komkommer, kropsla, peterselie, pluksla, tomaten | Knoflook, uien |
| Bieten | Dille, karwij, knoflook, komkommer, koolrabi, koolsoorten, koriander, uien | Aardappels, spinazie, stokbonen |
| Bloemkool | Bonen, dille, oregano, selderij | Aardbei, erwten, tomaat |
| Bonen | Aardappels, aardbei, erwten,tomaat, aubergine, bonenkruid, komkommer, selderij, sluitkool, pompoenen, rozemarijn, salie, suikermais | Bieslook, knoflook, prei, sjalot, ui, venkel |
| Broccoli | Dille, kamille, rozemarijn, salie, selderij | Aardbei, Oost-Indische kers, oregano, tomaat |
| Courgettes | Mais,Oost-Indische kers, sla, stokbonen, uien | Aardappels, komkommer |
| Erwten | Bieten, bonen, courgettes, dille, knolvenkel, komkommer, koolrabi, koolsoorten, kropsla, radijs, wortel | Aardappels, bonen, knoflook, prei, ui |
| Knoflook | Aardbeien, bieten, frambozen, lelies, rozen, tomaten, vruchtbomen, wortels | Erwten, koolsoorten, stokbonen |
| Knolvenkel | Dille, knolvenkel, komkommer, kool, koriander, kropsla pluksla, veldsla, witlof | Bonen, tomaten |
| Komkommer | Bonen, bieten, dille, erwten, knolvenkel, kool, koriander, kropsla, mais, prei, selderie, uien | Aardappel, radijsjes, tomaten |
| Koolrabi | Aardappel, asperges, bietjes, bonen, erwten, kropsla, schorseneren, selderie, spinazie | |
| Koolsoorten | Aardappels, andijvie, bieten, dille, erwten, kamille,karwij, koriander, kropsla, pepermunt, pluksla, prei, spinazie, tomaten | Aardbeien, mosterd, knoflook, uien |
| Kropsla | Aardbeien, asperges, bieten, bonen | |
| Mais | Aardappels, bonen, courgettes, komkommer, kropsla, pompoenen, tomaten | Bieten, selderie |
| Mierikswortel | Aardappels, vruchtbomen | |
| Pluksla/snijsla | Asperges, bieten, dille, knolvenkel, koolsoorten, radijs,rammenas,schorseneren, tomaten | |
| Prei | Koolrabi, koolsoorten, kropsla, Oost-Indische kers, schorseneren, selderie, uien, wortels | Bonen,erwten |
| Radijsjes/rammenas | Bonen, erwten, koolrabi, koolsoorten, kropsla, oost-indische kers, snijbieten, spinazie, tomaten, worteltjes | Komkommers |
| Schorseneren | Koolrabi, kropsla, pluksla, prei | |
| Selderij | Bloemkool, kamille, komkommers, koolrabi, koolsoorten, prei, stambonen, tomaten | Aardappels, kropsla, mais |
| Snijbieten | Koolsoorten, radijs, rammenas, worteltjes | |
| Spinazie | Aardappels, aardbeien, bieten, koolrabi, koolsoorten, radijs, rammenas, stokbonen, tomaten | |
| Stambonen | Aardappels, bieten, bonenkruid, komkommers, koolrabi, koolsoorten, kropsla, selderie, tomaten | Erwten, knoflook,knolvenkel, prei, uien |
| Uien | Aardbeien, bieten, bonenkruid, dille, kamille, komkommers, witlof, wortel | Bonen, erwten,koolsoorten |
| Witlof | Bieten, knolvenkel, kropsla, stokbonen, tomaten, worteltjes | |
| Worteltjes | Bieslook, dille, erwten, knoflook, pluksla, prei, radijs, rammenas, rozenmarijn, salie, schorseneren, snijbieten, tomaten, uien, witlof | |
| Zonnebloem | Komkommers | Aardappels |
Wisselteelt en Combinatieteelt
Welke gewassen waar komen te staan bepalen we aan de hand van een schema. Wij maken gebruik van wisselteelt en combinatieteelt. Onze moestuin is in 6 vakken verdeeld. Daarnaast hebben we nog 4 verhoogde bakken aan de voorkant van de tuin en nog een vak naast de kas.
Wisselteelt
Wisselteelt of vruchtwisseling betekent dat je de moestuin opdeelt in een aantal vakken. Hieruit volgt dat op elk vak dan een bepaalde plantengroep komt zoals de bladgewassen, wortelgewassen, vruchtgewassen, de bonen, etc.. Elk jaar schuiven de plantengroepen een vak op. Daardoor duurt het een paar jaar voordat een plantengroep weer op hetzelfde vak komt.
Dit zijn dan de hoofdgroepen:
- kool,
- blad,
- vrucht,
- wortel,
- aardappel,
- peul
Waarom?
Waarom zou je gebruik van wisselteelt? Aan de ene kant om ziektes en plagen tegen gaan. Ziektes en plagen zijn vaak verbonden aan één plantengroep. Zo is knolvoet een ziekte die voorkomt bij kruisbloemigen (kolen, raapstelen, radijs, tuinkers, etc). En phytoftora is een schimmel die de nachtschade-familie aantast (aardappel, tomaat, aubergine). Bijna elke ziekte verdwijnt in de loop van de jaren uit de bodem als een plantengroep daar niet meer verbouwd wordt. Vaak is na drie tot vier jaar een ziekte uit de bodem verdwenen. Door de groepen ieder jaar op te schuiven zorg je er voor dat aardappelen pas vier jaar later op dezelfde plek komen of pas vier jaar na tomaten.[ bron WILGENPLANTSOEN]
Aan de andere kant wordt wisselteelt gebruikt om te voorkomen dat de grond uitgeput raakt. Elke plant gebruikt specifieke voedingsstoffen (nutriënten). Als je een paar keer achter elkaar sla op hetzelfde stuk grond verbouwt, dan verdwijnen die voedingsstoffen uit de grond die sla nodig heeft. Het neemt weer een tijd in beslag voordat die voedingsstoffen weer door de bodem zijn opgeslagen. Sommige planten brengen voedingsstoffen in de grond die andere planten nodig hebben. Zo onttrekken veel plantengroepen stikstof uit de bodem. Peulgewassen (erwten, bonen, etc) brengen juist stikstof de bodem in. Daarom wissel je die gewassen met elkaar af .
Combinatieteelt
Je kunt ziektes en uitputting voorkomen door plantgroepen na elkaar te verbouwen, maar je kunt ze ook door elkaar heen verbouwen. Combinaties van planten naast elkaar verbouwen wordt combinatieteelt genoemd.
Waarom?
Soms hebben planten een positieve invloed op elkaar als ze naast elkaar staan. Sommige planten trekken nuttige insecten aan of stoten schadelijke insecten af. Andere planten zuiveren de grond van ziektes. Sommige planten hebben juist een negatieve invloed op elkaar. Die zet je dus niet naast elkaar.
Een ander voordeel van combinatieteelt is dat je optimaal gebruik kan maken van de ruimte in een moestuin. Sommige planten gaan de lucht in en laten ruimte op of vlak boven de grond. Sommige planten hebben lange diepe penwortels, andere juist oppervlakkige wortels. Op de bodem onder tomatenplanten is nog veel ruimte die je kan benutten door er bijvoorbeeld spinazie te zaaien. Pompoenen kunnen tussen mais kruipen. Worteltjes en pastinaken laten veel ruimte voor oppervlakkig wortelende gewassen.
Een bekend voorbeeld van combinatieteelt wordt wel de ‘Drie Gezusters’ genoemd: pompoen, bonen en mais. Bonen binden stikstof voor de stikstofminnende pompoen en mais. Mais biedt stevige stammen voor de bonen zodat die omhoog kunnen klimmen. En zo ontstaat er schaduw waar de pompoen van houdt. En de pompoen biedt weer een mooie bodembedekkende laag.
bronhttps://wilgenplantsoen.com/hoe-doe-je-dat/wisselteelt-en-combinatieteelt/
In onze tuin
De combinaties in de wisselteelt en combinatieteelt die ik vorig jaar heb gebruikt, wil ik dit jaar grotendeels herhalen op een ander vak uiteraard. De hoofdgroepen die ik aanhoud zijn: Aardappel,peul, kool, blad,vrucht, wortel, zoals het schema van de wisselteelt aangeeft . In onderstaande lijstjes staan alleen de gewassen die wij gaan telen, het kan dus zijn dat je iets mist in de opsomming.
1. Koolgewassen [ familie van de kruisbloemigen ]
- rode kool
- spruiten
- broccoli
- boerenkool
- bloemkool
- witte kool
- spitskool
- koolraap
- raapstelen
- radijs
2. Bladgewassen
- sla
- andijvie
- spinazie
- snijbiet
- prei
- mosterdblad
- orach
- peterselie
- kervel
- selderij
- postelein
- rucola
- veldsla
3. Vruchtgewassen
- tomaten
- pepers en paprika’s
- maïs
- augurk
- aubergines
- meloenen
- komkommers
- pompoenen
- courgettes
4. Wortelgewassen
- worteltjes
- winterpeen
- bietjes
- uien
- sjalotten
- knolvenkel
- pastinaak
- knolselderij
- knoflook
5. Aardappelen [nachtschade]
Heeft i.v.m. bijzonderheid in teelt, voorkomende ziekten, omvang gewas, verzorging, etc. een eigen vak .
6. Peulgewassen
- erwten
- peulen
- bonen
- bruine bonen
- tuinbonen
Goede buren
In combinatie met de goede buren moet het er zo uit gaan zien
vak 1: Kool: bloemkool, rodekool,radijs,broccoli,raapstelen,spruiten met goudsbloem, dille, oregano
vak 2: Blad: orach, prei, slasoorten,andijvie , knolvenkel, selderij, peterselie en [boom]spinazie
vak3: Vrucht:courgette,tomaat,paprika,peper,aubergine,komkommer met mais, Oost-Indische kers, pompoen
vak 4: Wortel:
Bieten in combinatie met dille, knoflook, komkommer, koriander, worteltjes,winterpeen,pastinaak,uien,knolselderij en afrikaantjes
vak 5: aardappel: combineren met calendula. tagetes en mais
vak 6: Bonen: tuinbonen,sperziebonen, snijbonen, peultjes en doperwten, bruine bonen:combineren met aubergine, bonenkruid, suikermais, selderij en tomaat