Een klein beestje in de tuin, wat verwelkomt wordt door tuinliefhebbers, is het lieveheersbeestje.
Kleuren
Ze hebben vaak rode, gele, witte, zwarte en oranje kleuren en zijn vaak gestippeld.
Het opvallende kleurenpatroon is eigenlijk een soort waarschuwing, voor wat het lieveheersbeestje kan produceren: immers wanneer het lieveheersbeestje ‘gepest’ wordt, produceert hij een gele vloeistof. Deze vloeistof smaakt heel bitter en ruikt erg onaangenaam. Voor enkele vogels is de vloeistof giftig.
In België en Nederland komen een zestigtal soorten voor, de grootte ligt tussen 2 en 10 mm.
De meeste lieveheersbeestjes leven ongeveer een jaar. Het aantal stippen zegt dus niets over de leeftijd.Het lieveheersbeestje wordt hier ook vaak kapoentje genoemd. Waar die naam vandaan komt vond ik op Wikipedia:
kapoen of kapoentje is de benaming voor het lieveheersbeestje in bepaalde streektalen. De haantjes in de biologie zijn een groep van vegetarische bladkevers, met elk hun eigen waardplant, maar in het spraakgebruik staat haantjes vaak voor kleine kevers in het algemeen, waaronder het lieveheersbeestje.
Bladluis
Bladluizen zijn kleine plantenetende insecten met een zacht peervormig lichaam dat meestal niet groter is dan een halve centimeter, in alle mogelijke kleuren. Ze leven meestal in kolonies, vaak aan de onderzijde van bladeren. Om aan voldoende eiwitten te geraken, zuigen de bladluizen met stekende en zuigende monddelen plantensappen op. Het teveel aan suikers scheiden ze af op de bladeren. Dat vormt een kleverige stof die we honingdauw noemen. Je vindt de luizen meestal op toppen van jonge stengels met groeiend blad en bloemknoppen, omdat de sapstroom daar veel voedingstoffen bevat.
Door het wegzuigen van groeisappen veroorzaken bladluizen groeivertraging, omkrullende en vervormende bladeren, verdroging en zelfs afsterving. Nog meer schade veroorzaken ze doordat ze ziektes en virussen kunnen overbrengen.
Bestrijding
De bladluis kan zich in korte tijd tot een grote plaag ontwikkelen.Tegenwoordig kun je larven van lieveheersbeestjes kopen om die plaag tegen te gaan. De larven ontwikkelen zich gedurende 20 dagen,tijdens deze periode eten zij de luizen.Na 20 dagen verpopt de larve en daarna komt na plm 8 dagen het lieveheersbeestje uit de pop.
Wij hebben zelf nog nooit larven gekocht, we zien de lieveheersbeestjes veelvuldig in onze tuin en gaan ervan uit dat die eitjes zullen leggen in de tuin.
Volwassen
Een volwassen Lieveheersbeestje kan 30-50 eitjes per dag leggen…….. Het volwassen lieveheersbeestje voedt zich ook met luizen,maar wat eten ze nog meer? Niet ieder soort eet alleen luis:
Het zestienstippelig lieveheersbeestje, tweeëntwintig stippelig, citroen lieveheersbeestje en meeldauw lieveheersbeestje voeden zich met meeldauw. Dit is een witte schimmel die vaak in het najaar spontaan op tal van planten verschijnt zoals courgettes of komkommers in de groenteteelt maar die ook zeer frequent op sierplanten of fruit voorkomt.
Planten
Twee soorten lieveheersbeestjes (vierentwintigstippelig en heggenrank lieveheersbeestjes) voeden zich met planten, evenals het in 2014 ontdekte onbestippeld lieveheersbeestje.
Andere insecten zoals trips en spintmijten
Andere lieveheersbeestjes voeden zich dus met insecten. Dit is voornamelijk bladluis en schildluis maar andere kleine diertjes zoals kleine larven van andere insecten, bladhaantjes, trips en spintmijten worden eveneens gegeten. Ook eieren van vlinders en jonge rupsen kunnen op het menu staan.
Canibalen
Carnivore lieveheersbeestjes eten in momenten van voedselschaarste ook elkaar op. Op het einde van de zomer als de bladluizen schaars worden, voeden lieveheersbeestjes zich ook met stuifmeel en schimmelsporen. Ook in het vroege voorjaar, als ze net uit de winterslaap zijn gekomen, voeden ze zich met nectar of jonge blaadjes om vocht binnen te krijgen.Bron Biogroei.be
Lief beestje…
Sommige mensen zeggen dat lieveheersbeestjes geluk brengen. Als kind kan ik mij herinneren dat wij ze zochten in de heg in de tuin.We telden zijn stippen, bewaarden we hem in een potje met gaatjes in de deksel, of lieten we ze over onze hand lopen. Lieveheersbeestjes zijn misschien wel de enige insecten waar we van houden Er worden zelfs sieraden gemaakt de afbeelding van het beestje.Als klein kind had ik een ringetje met een lieveheersbeestje.Zelf hebben wij voor onze kleindochter een bord en beker met de afbeelding van een lieveheersbeestje erop .Ook op kinderspeelgoed zie je vaak de afbeelding terug komen.
In de paar jaar dat wij een volkstuin hebben, hebben we ieder jaar te maken met bladluis op onze fruitbomen.Soms een paar, soms zit de boom helemaal vol. Met name de jonge toppen kunnen vol zitten. Wij hebben een stuk of 20 fruitbomen. Appel, peer, kers, pruim, stoofpeer en kweepeer.
Wat kun je er tegen doen en ook de vraag: moet je er iets tegen doen?
Om ze goed te bestrijden ben ik op zoek gegaan, wat eraan te doen is. Wij willen alleen natuurlijke bestrijdingsmiddelen gebruiken en niets chemisch……….
Wat is een bladluis eigenlijk?
Een bladluis is een kleine plantenetende insect . Ze zitten meestal op de jonge toppen van planten en bomen. Bladluizen planten zich razendsnel voort,soms worden eitjes gelegd en soms baren ze levende jongen, zonder een eistadium (vooral in de zomer) . Er is bovendien geen interactie tussen vrouwtjes en mannetjes nodig om zich te kunnen voortplanten. In een jaar tijd kunnen er 15 generaties luizen in je tuin hebben gewoond! In het voorjaar worden er ook luizen geboren met vleugels. Zij reizen met de wind van plant tot plant en zoeken de smakelijkste planten uit.
Schadelijk
De virusoverdracht die veroorzaakt wordt door de bladluis geeft de meeste schade aan planten. Door de afname van bouwstoffen kan een plant ook geel worden, minder goed groeien en zelfs uitdrogen en afsterven.
De uitscheiding van de luis noem je honingdauw. Dit is een zoete nectar-achtige vloeistof die voor andere insecten weer als voedsel dient.De honingdauw die de bladluis afscheidt is zoet doordat niet alle suikerstoffen gebruikt worden door de bladluis zelf. De honingdauw is hierdoor een ideale voedingsbodem voor schimmels. Deze schimmels zijn meestal zwart en de combinatie van de bladluis en de schimmel wordt daarom roetdauw genoemd. Honingdauw is voor mieren, wespen en bijen een bron van voeding en soms beschermen mieren bladluizen actief om hun eigen voedingsbron te beschermen.
hommels komen op de honingdauw af
In het programma “Binnenstebuiten” zag ik eens een item wat ging over mieren. De deskundige vertelde dat mieren zelfs in de winter luizen meenemen naar hun nest en in het voorjaar zetten ze ze weer uit in bomen of planten. Ze houden ze als een soort veestapel. Bizar toch? Dus zie je mieren op en neer lopen over de stam van je fruitboom dan is de kans groot dat ze bezig zijn met hun luizen uit te zetten of ze te beschermen.
Natuurlijke vijanden van de bladluizen
Vooral lieveheersbeestjes en hun larven voeden zich met luizen. Ze kunnen er honderden per dag op! Naast lieveheersbeestjes zijn sluipwespen, gaasvliegen en hun larven de natuurlijke vijand van de bladluis. Ook zij voeden zich met de luis en kunnen worden ingezet als natuurlijk middel om luis tegen te gaan.
gaasvlieg, hij valt bijna niet op met zijn groene vleugels
larven van lieveheersbeestjes
Een andere natuurlijke vijand is de oorwurm. Deze eet naast bladluizen bovendien ook mijten, larven en eieren van insecten, kleine rupsjes en andere parasieten. Ze nemen het tuinwerk in het donker over van de lieveheersbeestjes, want die zijn overdag de luizenpopulatie in toom aan het houden. De oorwormen doen dat het liefst in het donker, dus hebben wij vierentwintig uur hulp voor de fruitbomen en bessenstruiken…….
Maar, let op… houdt oorwurmen weg van vruchten als pruimen e.d., zij zullen die juist aantasten.Wij hebben terracotta potjes gevuld met stro in de appelbomen hangen om zo oorwurmen te lokken zodat die hun intrek nemen in die potjes en de luizen zullen gaan opeten.Alleen niet in de pruimenbomen hangen dus!
Bloedblaarluis op de bessenstruiken
Op de bessenstruiken kun je een ander soort luis aantreffen, de bloedblaarluis. Je herkent dat al snel omdat de bladeren rare rode plekken krijgen. Ook voor deze luissoort zijn het lieveheersbeestje, haar larven en andere luiseters de natuurlijke bestrijders. Wil je meer lezen over de bloedblaarluis, klik dan hier
Bestrijding van bladluis
Inmiddels is mijn ervaring dat de luis op een gegeven moment weer weg is en de boom er weer doorheen groeit. Het is een volgens mij een utopie dat als je biologisch tuiniert, je geen luis krijgt in je tuin. Hoe sterker je bomen worden, des te minder hebben ze er onder te lijden. Ik doe niets meer tegen de luizen en wacht gewoon af. Het krioelt bij ons van de lieveheersbeestjes, dus die gaan hun werk wel doen en eten die luizen op……
Wil je wel wat gebruiken, lees dan hieronder over diverse maatregelen. Bedenk wel bij het besproeien met welk middel ook, dat je ook de natuurlijke bestrijders zoals lieveheersbeestjes verjaagd of in het ergste geval ook doodt. Kijk eerst eens goed in je boom of struik wat je ziet. Zie je veel lieveheersbeestjes, zie je misschien wel larven? Weet je niet of je een larve herkent, bekijk dan mijn foto’s hieronder eens. Wacht even af en laat de natuur het werk doen.
larve
een larve verpopt zich
pop
Op een rijtje
Voor het bestrijden van bladluizen hoef je helemaal geen gif te gebruiken… de natuurlijke duurzame aanpak is net zo effectief. Er zijn diverse huis- en tuinmiddeltjes waarmee je al je planten kunt inspuiten zonder allerlei chemische ingrediënten. Het bespuiten kun je makkelijk doen met een standaard plantenspuit en kan het best om de dag herhaald worden tot de plaag verdwenen is.
Je kunt bladluizen heel eenvoudig met koud water wegspoelen. Goed doorspoelen en op de bladeren richten.De luizen waarderen kou absoluut niet en bij herhaling zullen ze besluiten een andere plek te zoeken.Nou is dit op een volkstuin lastiger om te doen dan in een achtertuin, waar je makkelijk je slang op de kraan kan aansluiten.Wij zijn op onze volkstuin afhankelijk van slootwater en om de pomp en slangen uit te leggen naar de sloot en vervolgens te sproeien kost altijd best veel tijd.
De meest bekende variant om te gebruiken is de plantenspuit gevuld met water en afwasmiddel. Dit werkt een paar dagen en is niet schadelijk voor je planten. Bij herhaling zullen de bladluizen niet meer terugkeren.
Je kunt ook een mengsel van water,zeep en spiritus nemen. Een beproeft recept is 20 ml groene zeep, 20 ml spiritus met een liter water mengen.Dit mengsel wordt dan met een plantenspuit verneveld over de door bladluis aangetaste planten en zal de bladluizen die in contact komen met dit mengsel doden. “Zeep-spiritus” wordt genoemd voor bladluisbestrijding sinds het begin van de twintigste eeuw in Nederlandstalige boeken.
Tot slot deel ik de reactie van een van mijn lezers van deze blogpost: Zij heeft ontdekt dat je de mieren weg kunt houden door de boomstam, als de bladvorming begint, onderaan rondom dik in te smeren met appelstroop en deze regelmatig licht vochtig te maken (dan blijft het plakkerig). Het insmeren eventueel nog een keer herhalen na een paar weken omdat de stroop langzaam verdwijnt. Mieren kunnen zo de boom niet in en lieveheersbeestjes kunnen dan beter de luizen opeten.Ik heb dit zelf dit voorjaar 2022 voor het eerst gedaan. Ik smeerde de stam van een van onze pruimenbomen in met appelstroop. Deze boom heeft ieder jaar zwaar te lijden van de luizen en vooral de roetdauw.Ik moet zeggen dat de boom niet zoveel last had van bladluis als voorgaande jaren……..
Ook het mierenpad naar de boom toe kun je het best onderbreken door er een grote pot met aarde omgekeerd op te zetten. De mieren raken dan gedesoriënteerd en zullen verkassen.bron: Duurzaam thuis
appelstroop op de stam van de pruimenboom
Verjagen door middel van geur
Bladluizen hebben een hekel aan planten met een sterke geur. Denk aan lavendel, bonenkruid, knoflook en goudsbloemen. Plant dus zo’n sterk geurende bloem of plant naast je geteisterde plant en de bladluizen zullen in veel gevallen maken dat ze wegkomen!
Lavendel staat onder de appelbomen
Daarnaast zijn er planten die de luis naar zich toe lokken, bijvoorbeeld Oost-indische kers
Oranje Oost-indische kers gecombineerd met afrikaantje
Afrikaantjes heb ik jaarlijks op verschillende plekken door de hele tuin staan. Nadeel van de OI kers en de afrikaantjes is dat de luizen er al zo vroeg in het jaar zijn voordat die plantjes in bloei staan.
Kom je er ooit vanaf?
Een periode van warm en droog weer vergroot het risico op een bladluizenplaag en is dan veel groter dan bij regenachtig weer.Als je biologisch tuiniert zoals wij, denk ik dat je niet aan plagen in de tuin ontkomt. Is het geen zwarte luis, dan zie je opeens weer de pruimenboom vol groene luizen of je bessenstruiken met bloedblaarluizen…
Het blad deze pruimenboom, inmiddels 4 jaar oud,glanst van de honingdauw
luis komt ook voor op de tuinbonen…
Voor de overige oudere bomen laat ik het werk nu aan de lieveheersbeestjes en hun larven over en spuit ik verder niet meer.
Veel succes met het bestrijden van de luizen in jouw bomen en planten. Aan de hoeveelheid bezoeken aan dit blog kan ik zien dat luis een veel voorkomend probleem is. Vind je het leuk jouw ervaring te delen met andere lezers, laat dan een reactie achter!
