Afgelopen weekend was ik samen met mijn ex man naar de andere kant van Nederland om een examen af te nemen voor het bedrijf van onze zoon. Ondanks de scheiding werken we nog steeds prima samen. We bezochten ook een museum, waarover ik later nog een blog zal schrijven.Dat vraagt nog even tijd met uitzoeken enz.

In de tuin achter het oude pand van het museum was een terras en dronken we koffie en aten een Hansje, een soort hazelnootschuimgebakje.

Er stond een enorme kastanjeboom en we zagen wat letters op de muur van het gebouw erachter. Een paar jaar geleden zijn we begonnen een foto-archiefmapje te maken met foto’s van oude muurschilderingen op gebouwen die we tegen kwamen. Alhoewel dit geen muurschildering was, maar een naam met geglazuurde stenen, past hij er wel bij. Toen we achter de boom gingen kijken, bleek er Kano-Rijwielfabriek te staan.

Het intrigeert altijd als je zoiets ziet, hoelang zou dat al op het gebouw staan, bestaat die fabriek nog steeds, maar op een andere plek? Mijn ex man zocht het thuis op en stuurde mij een link door met een leuk stukje geschiedenis uit Doesburg, de plaats waar wij waren.

 Het artikel is van Andries Kuipers en dateert uit 2001. Hij had een gesprek met een toen een 81-jarige man (geb. 1918), Wim ten Holt. Deze was zelf ooit eigenaar van deze fietsenhandel, evenals zijn vader. Uit zijn mond heeft hij veel informatie over de rijwielfabriek opgetekend. Helaas was de fietsenfabricage al gestaakt toen Ten Holt in dienst kwam, zodat veel details niet ingevuld kunnen worden.

Kano

De vader van Ten Holt, C.A. Ten Holt, was een medewerker van het eerste uur. Eerst als knecht, later als voorman en vervolgens als bedrijfsleider. In de rijwielfabriek werden dames- en herenfietsen, tandems en transportfietsen gebouwd. Met het zoeken naar een afbeelding kwam ik weer een andere website tegen over oude transportfietsen. Grappig dat je door een kop koffie opeens bij oude bakfietsen terecht komt.

foto Kano bakfiets

Framebuizen zagen
Naast het eigen merk Kano verkocht het bedrijf ook Naumann fietsen uit Duitsland. Deze werden met tramwagens vol naar Doesburg geïmporteerd. Ook lampsets van het Duitse merk Riemann was een importprodukt. Verder werden ook de huishoudnaaimachines van Naumann verkocht en had men een handel in batterijen van het merk Pandora. Hoeveel Kano fietsen er in totaal zijn geproduceerd, is onbekend. Ook zijn geen framenummers geregistreerd. Uit andere feiten valt af te leiden dat de productie toch redelijk hoog lag. Zo rond 1925-1930 werkten er ongeveer 20 mensen bij Kano. Twee daarvan waren vertegenwoordiger, twee anderen kantoorbedienden en de overigen werkten in de rijwielwerkplaats en winkel. Drie medewerkers deden weinig anders dan het zagen van framebuizen. Deze werden gefabriceerd door Robur in Helmond. Cranksets werden ruw aangeleverd en bij Kano verder bewerkt. Sturen werden in eigen beheer gemaakt en bij een plaatselijk bedrijf vernikkeld. In de werkplaats stonden drie moffelovens, om het gelakte frame te moffelen (de lak te verharden). Kano lakte en moffelde ook voor derden.

Fabricage stokt

Toen de zaak 35 jaar bestond, in 1939, besloot Petrus Bier de rijwielfabriek te verkopen. Hij plaatste daarvoor een advertentie in dagblad De Telegraaf. Er kwamen echter geen kopers op af. Om zijn broodwinning niet in gevaar te laten komen, besloot vader Ten Holt daarom zelf de zaak over te nemen. De familie Bier verdwijnt daarop letterlijk en figuurlijk van het toneel. Ten Holt meent dat ze van Joodse afkomst waren. Vader Ten Holt loodste het bedrijf door de oorlog. De rijwielfabricage lag op dat moment eigenlijk stil. Voor zover bekend zijn na 1939 geen nieuwe Kano fietsen meer gebouwd. Het bedrijf draait op reparaties en de rijwielhandel. “In de oorlogsjaren probeerden ze met alle mogelijke middelen de fietsen rijdend te houden. Zo werden van oude autobanden ‘cushions’ gesneden, massieve banden,” weet Ten Holt nog.

Wim ten Holt komt zelf in 1947 in de zaak. Nog geen tien jaar later, in 1954, overlijdt zijn vader en neemt de zoon de zaak over. Hij verkrijgt het agentschap van fietsenmerken als Gazelle en Batavus. In 1968 besluit Wim Ten Holt wegens gebrek aan opvolging en ziekte de zaak te verkopen. Aan de Gasthuisstraat huist nog steeds een fietsenhandel. Deze heeft de vroegere Kano werkplaats in gebruik als rijwielopslag. De eigenlijke winkel is gevestigd in het voormalige postkantoor daarnaast. Een antiquair heeft de vroegere Kano-winkel in gebruik.

Daarmee eindigt het verhaal over het Kano-rijwielmerk.

origineel Kano balhoofdplaatje

Toen we terug naar de auto liepen zagen we nog een antieke reclame op de gevel van, nu een horecazaak:

Historisch centrum

Ik was nooit eerder in Doesburg, maar dat bleek een leuke binnenstad te hebben. Helaas was het ruim 34 graden en echt veel te warm om uitgebreid rond te gaan lopen. Het was zelfs te heet voor mijn telefoon om foto’s te maken. Ik kreeg een melding te zien dat ik moest wachten met fotograferen tot het afgekoeld zou zijn. Dat heb ik nog nooit eerder gezien op mijn telefoon!

Een kleine impressie