Kwa tuinieren sta ik momenteel nog langs de lijn. Waar ik normaal gesproken ben van het zaaien, verplanten uitpoten enzovoorts, is mijn man meer van de zware klussen. Het fijne gepriegel met zaailingen is niets voor hem en vindt hij maar getrut. Maar ach, nu doet hij het toch, voor mij. Ik ben er zo blij mee!
Zo zaaide ik wel bietjes, sla en nog een aantal dingen, maar die zijn nog niet zover om geplant te worden en het is ook niet zoveel als andere jaren. Dat past niet allemaal in de vensterbanken. Daarom kochten we bij de plaatselijke tuinder op een kilometer van ons huis bietenplantjes, koolplantjes, pootuien, sla- en selderijplantjes.Zoals mijn man zegt, dan staat er in ieder geval wat groens…..
Waar ik van combinatieteelt houd, alles lekker door elkaar wat bij elkaar past, is mijn man van de strakke lijnen. Alles wordt langs een draad kaarsrecht uitgeplant. Bij de koolplanten meet hij uit 50 cm tussen de planten en 50 cm tussen de rijen. Tot op de millimeter bijna….De bietenplantjes zijn net geplant, en hangen daardoor slap naar beide kanten. Maar geloof mij, ze staan netjes strak in het gelid.
Langs de lijn heeft hij nog wat bieten gezaaid. De sjalotten onder op de foto netjes op een rij, de koolplanten op 50x50x50x50
Ach ieder zijn ding hè, ik ben blij dat hij het gedaan heeft.Misschien bevalt het fantastisch, die rijen……De eerste jaren van onze volkstuin, deden we het altijd zo en waren de oogsten geweldig. We gaan het zien.
Vanmorgen hebben we al dat pootgoed voor de zekerheid onder vliesdoek gedaan, althans ik keek toe en hij deed het. Morgen zou het wel eens kunnen sneeuwen en het wordt guur en koud dus het zou jammer zijn als die plantjes die met zoveel passie geplant zijn, het loodje zouden leggen.
Lieveheersbeestjes gespot
Al een paar keer zag ik lieveheersbeestjes. Het kunnen mij er niet genoeg zijn, onze beste vrienden in de tuin. Straks eten de larven lekker de luizen weer op! Weg gekropen in de bladoksels van de kweepeer zagen we er meerdere zitten.
Jarige jet in nog steeds Coronatijd
Het is wel ander weer dan precies een jaar geleden zeg! Onze dochter is op 5 april jarig. Vorig jaar vierden ze dat op onze tuin, het was net in de eerste lockdown en prachtig weer.[ klik]
5 april 2020
Als verjaardagscadeau besloot onze kleinzoon vandaag voor het eerst los te gaan lopen. Hij nam zijn tijd, wilde het nog steeds niet. Nu liep hij in een keer de hele kamer rond, alsof hij dat altijd al deed. Net als zijn moeder 32 jaar geleden, die ook op een dag op stond en ging lopen alsof ze nooit anders gedaan had! Leuk was dat hij het deed terwijl ze aan het facetimen waren met de schoonouders. De foto is een shot van het filmpje van facetime. Dat je als oma ook zo trots bent hè! Zo trots dat ik het even moet delen, haha….
Mooi verjaardagscadeau toch op een dag die ze nu voor de tweede keer niet kan vieren zoals zij het zou willen, met veel visite. Snert Corona……Dit jaar gaan wij het in ieder geval wel met haar vieren, mag eigenlijk ook niet samen, maar ja☻
Is er verband tussen luizen, lieveheersbeestjes en mieren in de tuin? Voor de ware moestuinder natuurlijk een stomme vraag, want natuurlijk is die er…..
Al een paar maanden hebben we last van luizen in de tuin, eigenlijk vanaf het warm werd. Vroeg in het voorjaar dus al.Het begon met de twee kleine kersen-en pruimenboompjes die we vorig jaar hadden geplant.Dat kon ik wel begrijpen, het jonge blad vinden luizen heerlijk.Je ziet het meteen als er luis neer strijkt in de toppen van de jonge boompjes. Het blad krult op een vreemde manier om. Vouw je het open dan zie je luizen.Ik prees me gelukkig dat het bij die boompjes bleef…..Ik behandelde de boompjes met zeep-spiritus. Daarna ging de luis dood, maar de boompjes gaven ook bijna de geest.Ik denk dat het mede door de droogte kwam dat ze er echt slecht bij stonden.
Wat betreft de luis had ik helaas te vroeg gejuicht,de warmte bleef aan en na verloop van een paar weken zag ik luis in de andere, grote kersenbomen en de pruimenbomen.In de perenbomen zit ook iets, ik kan geen luis ontdekken,maar er zit wel wat op het blad want grote hommels vliegen af en aan. Je zou toch denken iets van honingdauw op het blad…….Tot nu toe zijn de appelbomen, vreemd genoeg, niet aangetast.Wel zie ik luis op bloeiende planten in de tuin.De clematis en de dahlia zaten ook stijf onder vorige week.
Luizen
Luizen planten zich razendsnel voort.Ze hebben er zelfs geen mannetje voor nodig. De eitjes komen in de moeder uit, zo komen de bladluisjes levend ter wereld. Als de bladluis een week oud is, kan zij al weer jongen krijgen. Weer een week later is de bladluis oma en drie weken oud al overgrootmoeder.
luis op de dahlia
Bestrijden of niets doen
In andere jaren probeerde ik allerlei dingen uit om de luizen tegen te gaan. Ik schreef al eens blog over luis in 2018. Ik zie dat dit blog al in totaal 11000 keer bekeken is. In de afgelopen maanden soms wel een paar honderd keer per dag. Veel mensen zijn dus blijkbaar op zoek naar middelen tegen luis.Klik op de link als je het ook nog eens wilt nalezen.
Zelf probeerden wij zeep-spiritusoplossing, uienaftreksel,ecologische bestrijdingsmiddelen, terra cotta potjes met stro in de bomen, bananenschillen in de bomen .We hebben lavendel, afrikaantjes en Oost-Indische kers op meerdere plekken in de tuin, knoflook aan de voet van de stammen…….
Hulptroepen
Nadat de twee boompjes in het voorjaar er door het spuiten en de droogte zo armetierig bij stonden, besloot ik dit jaar de natuur maar eens op zijn beloop te laten.In de tuin zien we ontzettend veel lieveheersbeestjes en hun larven. Soms leek er op ieder blad wel een larve te zitten. Prima dus, want die eten wel 600 luizen per dag. De volwassen lieveheersbeestjes verorberen er zo’n 100 per dag.Keerzijde van de grote getallen larven en lieveheersbeestjes is wel dat er ook blijkbaar veel luis is…….
Levenscyclus
De levenscyclus van een lieveheersbeestje kent 4 stadia:
Ei: een vrouwtje legt zo’n 20-50 eitjes per dag. Ze legt ze altijd in groepjes in de buurt van luizen
larve: als de larve net uit het ei is gekropen, is deze één millimeter klein. Ze vervelt 3 keer, na 20 dagen gaat ze zich verpoppen.Naarmate de larven groter worden, vallen ook de stippen op hun achterlijf meer op. De larve eet zo, 200-600 luizen per dag tot hij verandert in een pop
larven van lieveheersbeestjes
Pop: De larve eet totdat zijn huid als het ware barst. Onder de oude huid is een nieuwe huid die vochtig en zacht is. Daardoor verandert de larve in een pop. Voor het verpoppen hechten de larven zich met behulp van een schijnvoet vast. Daarom lijkt de pop vastgeplakt aan het blad, ze blijft daar onbeweeglijk liggen gedurende de hele verpoppingstijd. Dit duurt tussen 7 en 10 dagen. De pop is ongeveer 3,5 mm groot. Poppen variëren van kleur: geel, oranje, grijs, bruin of zwart met al dan niet stippen op de achtergrondkleur.
Volwassen: Uiteindelijk komt het volwassen dier tevoorschijn door de pophuid te scheuren. Op het moment dat het lieveheersbeestje uit de pop komt, heeft het gele dekschilden zonder patronen.
Weg luis!
Ik weet niet of het door de larven en de lieveheersbeestjes komt, door de vele hevige regenbuien of wat dan ook, maar de bomen komen weer bij en de luizen lijken aanzienlijk verminderd te zijn en soms weg. Opeens is de luis verdwenen van de clematis en de dahlia’s, maar ook in de bomen zie ik er lang zoveel niet meer. Gek hè? Dat betekent volgens mij ook dat je als je veel luis hebt, en het is droog en warm, je regen moet nabootsten: zet de slang op de planten, herhaal dat een paar dagen en misschien zijn ze dan weg.Ze kunnen niet goed tegen regen in ieder geval…en ook niet tegen lieveheersbeestjes en hun larven.
Mieren
Wat ik nu zie zijn hele colonnes mieren die de stammen van bomen op en neer lopen. Inmiddels weet ik dat mieren en luizen elkaar nodig hebben.
Veel mierensoorten hebben luizen nodig om te kunnen leven. Veel luizensoorten zijn zo afhankelijk van mieren geworden dat ze zich zelf niet meer kunnen verdedigen tegen bv lieveheersbeestjes of gaasvliegen. Dus hebben ze de bescherming van mieren nodig.
Luizen steken hun lange zuigsnuit in de plant tot ze in een zgn bastvat zitten, daar stroomt “suikerwater”vol stoffen die de luis nodig heeft. Wat ze niet meer nodig hebben, scheiden ze af als”honingdauw”. Mieren stimuleren die uitscheiding door op het achterlijf van de luis te ’trommelen’, dat heet “melken”. De luizenmelk is voor mieren een energiebron.Daarom beschermd de mier de luizen zodat bv lieveheersbeestjes ze niet kunnen opeten. Op de honingdauw komen ook weer bijen af. Je kent de honingdauw vast wel, soms zit je auto eronder als je onder bomen hebt geparkeerd.
Er zijn mierensoorten die luizen houden als een ware veehouderij. Onder de grond maken ze “stallen” waar ze de mieren houden. Wil je dat eens verder lezen:
Wil je luizen bestrijden dan moet je eigenlijk ook de mieren bestrijden.Op een volkstuin is dat bijna niet haalbaar. Dan kan ik de tuin wel vol mierenlokdozen zetten, ze lopen echt overal…..
Van een van de lezers van mijn blog uit 2018 kreeg ik de tip dat mieren niet over kopertape kunnen lopen. Dus als je dat rond de stam plakt en ze kunnen niet omhoog, kunnen ze de luizen ook niet helpen.Zelf heb ik dat niet uitgeprobeerd en ook nog niet van iemand gelezen of dat effectief is.Dus mocht iemand dit lezen die het uitgeprobeerd heeft, laat het dan weten alsjeblieft!
In de paar jaar dat wij een volkstuin hebben, hebben we ieder jaar te maken met bladluis op onze fruitbomen.Soms een paar, soms zit de boom helemaal vol. Met name de jonge toppen kunnen vol zitten. Wij hebben een stuk of 20 fruitbomen. Appel, peer, kers, pruim, stoofpeer en kweepeer.
Wat kun je er tegen doen en ook de vraag: moet je er iets tegen doen?
Om ze goed te bestrijden ben ik op zoek gegaan, wat eraan te doen is. Wij willen alleen natuurlijke bestrijdingsmiddelen gebruiken en niets chemisch……….
Wat is een bladluis eigenlijk?
Een bladluis is een kleine plantenetende insect . Ze zitten meestal op de jonge toppen van planten en bomen. Bladluizen planten zich razendsnel voort,soms worden eitjes gelegd en soms baren ze levende jongen, zonder een eistadium (vooral in de zomer) . Er is bovendien geen interactie tussen vrouwtjes en mannetjes nodig om zich te kunnen voortplanten. In een jaar tijd kunnen er 15 generaties luizen in je tuin hebben gewoond! In het voorjaar worden er ook luizen geboren met vleugels. Zij reizen met de wind van plant tot plant en zoeken de smakelijkste planten uit.
Schadelijk
De virusoverdracht die veroorzaakt wordt door de bladluis geeft de meeste schade aan planten. Door de afname van bouwstoffen kan een plant ook geel worden, minder goed groeien en zelfs uitdrogen en afsterven.
De uitscheiding van de luis noem je honingdauw. Dit is een zoete nectar-achtige vloeistof die voor andere insecten weer als voedsel dient.De honingdauw die de bladluis afscheidt is zoet doordat niet alle suikerstoffen gebruikt worden door de bladluis zelf. De honingdauw is hierdoor een ideale voedingsbodem voor schimmels. Deze schimmels zijn meestal zwart en de combinatie van de bladluis en de schimmel wordt daarom roetdauw genoemd. Honingdauw is voor mieren, wespen en bijen een bron van voeding en soms beschermen mieren bladluizen actief om hun eigen voedingsbron te beschermen.
hommels komen op de honingdauw af
In het programma “Binnenstebuiten” zag ik eens een item wat ging over mieren. De deskundige vertelde dat mieren zelfs in de winter luizen meenemen naar hun nest en in het voorjaar zetten ze ze weer uit in bomen of planten. Ze houden ze als een soort veestapel. Bizar toch? Dus zie je mieren op en neer lopen over de stam van je fruitboom dan is de kans groot dat ze bezig zijn met hun luizen uit te zetten of ze te beschermen.
Natuurlijke vijanden van de bladluizen
Vooral lieveheersbeestjes en hun larven voeden zich met luizen. Ze kunnen er honderden per dag op! Naast lieveheersbeestjes zijn sluipwespen, gaasvliegen en hun larven de natuurlijke vijand van de bladluis. Ook zij voeden zich met de luis en kunnen worden ingezet als natuurlijk middel om luis tegen te gaan.
gaasvlieg, hij valt bijna niet op met zijn groene vleugels
larven van lieveheersbeestjes
Een andere natuurlijke vijand is de oorwurm. Deze eet naast bladluizen bovendien ook mijten, larven en eieren van insecten, kleine rupsjes en andere parasieten. Ze nemen het tuinwerk in het donker over van de lieveheersbeestjes, want die zijn overdag de luizenpopulatie in toom aan het houden. De oorwormen doen dat het liefst in het donker, dus hebben wij vierentwintig uur hulp voor de fruitbomen en bessenstruiken…….
Maar, let op… houdt oorwurmen weg van vruchten als pruimen e.d., zij zullen die juist aantasten.Wij hebben terracotta potjes gevuld met stro in de appelbomen hangen om zo oorwurmen te lokken zodat die hun intrek nemen in die potjes en de luizen zullen gaan opeten.Alleen niet in de pruimenbomen hangen dus!
Bloedblaarluis op de bessenstruiken
Op de bessenstruiken kun je een ander soort luis aantreffen, de bloedblaarluis. Je herkent dat al snel omdat de bladeren rare rode plekken krijgen. Ook voor deze luissoort zijn het lieveheersbeestje, haar larven en andere luiseters de natuurlijke bestrijders. Wil je meer lezen over de bloedblaarluis, klik dan hier
Bestrijding van bladluis
Inmiddels is mijn ervaring dat de luis op een gegeven moment weer weg is en de boom er weer doorheen groeit. Het is een volgens mij een utopie dat als je biologisch tuiniert, je geen luis krijgt in je tuin. Hoe sterker je bomen worden, des te minder hebben ze er onder te lijden. Ik doe niets meer tegen de luizen en wacht gewoon af. Het krioelt bij ons van de lieveheersbeestjes, dus die gaan hun werk wel doen en eten die luizen op……
Wil je wel wat gebruiken, lees dan hieronder over diverse maatregelen. Bedenk wel bij het besproeien met welk middel ook, dat je ook de natuurlijke bestrijders zoals lieveheersbeestjes verjaagd of in het ergste geval ook doodt. Kijk eerst eens goed in je boom of struik wat je ziet. Zie je veel lieveheersbeestjes, zie je misschien wel larven? Weet je niet of je een larve herkent, bekijk dan mijn foto’s hieronder eens. Wacht even af en laat de natuur het werk doen.
larve
een larve verpopt zich
pop
Op een rijtje
Voor het bestrijden van bladluizen hoef je helemaal geen gif te gebruiken… de natuurlijke duurzame aanpak is net zo effectief. Er zijn diverse huis- en tuinmiddeltjes waarmee je al je planten kunt inspuiten zonder allerlei chemische ingrediënten. Het bespuiten kun je makkelijk doen met een standaard plantenspuit en kan het best om de dag herhaald worden tot de plaag verdwenen is.
Je kunt bladluizen heel eenvoudig met koud water wegspoelen. Goed doorspoelen en op de bladeren richten.De luizen waarderen kou absoluut niet en bij herhaling zullen ze besluiten een andere plek te zoeken.Nou is dit op een volkstuin lastiger om te doen dan in een achtertuin, waar je makkelijk je slang op de kraan kan aansluiten.Wij zijn op onze volkstuin afhankelijk van slootwater en om de pomp en slangen uit te leggen naar de sloot en vervolgens te sproeien kost altijd best veel tijd.
De meest bekende variant om te gebruiken is de plantenspuit gevuld met water en afwasmiddel. Dit werkt een paar dagen en is niet schadelijk voor je planten. Bij herhaling zullen de bladluizen niet meer terugkeren.
Je kunt ook een mengsel van water,zeep en spiritus nemen. Een beproeft recept is 20 ml groene zeep, 20 ml spiritus met een liter water mengen.Dit mengsel wordt dan met een plantenspuit verneveld over de door bladluis aangetaste planten en zal de bladluizen die in contact komen met dit mengsel doden. “Zeep-spiritus” wordt genoemd voor bladluisbestrijding sinds het begin van de twintigste eeuw in Nederlandstalige boeken.
Tot slot deel ik de reactie van een van mijn lezers van deze blogpost: Zij heeft ontdekt dat je de mieren weg kunt houden door de boomstam, als de bladvorming begint, onderaan rondom dik in te smeren met appelstroop en deze regelmatig licht vochtig te maken (dan blijft het plakkerig). Het insmeren eventueel nog een keer herhalen na een paar weken omdat de stroop langzaam verdwijnt. Mieren kunnen zo de boom niet in en lieveheersbeestjes kunnen dan beter de luizen opeten.Ik heb dit zelf dit voorjaar 2022 voor het eerst gedaan. Ik smeerde de stam van een van onze pruimenbomen in met appelstroop. Deze boom heeft ieder jaar zwaar te lijden van de luizen en vooral de roetdauw.Ik moet zeggen dat de boom niet zoveel last had van bladluis als voorgaande jaren……..
Ook het mierenpad naar de boom toe kun je het best onderbreken door er een grote pot met aarde omgekeerd op te zetten. De mieren raken dan gedesoriënteerd en zullen verkassen.bron: Duurzaam thuis
appelstroop op de stam van de pruimenboom
Verjagen door middel van geur
Bladluizen hebben een hekel aan planten met een sterke geur. Denk aan lavendel, bonenkruid, knoflook en goudsbloemen. Plant dus zo’n sterk geurende bloem of plant naast je geteisterde plant en de bladluizen zullen in veel gevallen maken dat ze wegkomen!
Lavendel staat onder de appelbomen
Daarnaast zijn er planten die de luis naar zich toe lokken, bijvoorbeeld Oost-indische kers
Oranje Oost-indische kers gecombineerd met afrikaantje
Afrikaantjes heb ik jaarlijks op verschillende plekken door de hele tuin staan. Nadeel van de OI kers en de afrikaantjes is dat de luizen er al zo vroeg in het jaar zijn voordat die plantjes in bloei staan.
Kom je er ooit vanaf?
Een periode van warm en droog weer vergroot het risico op een bladluizenplaag en is dan veel groter dan bij regenachtig weer.Als je biologisch tuiniert zoals wij, denk ik dat je niet aan plagen in de tuin ontkomt. Is het geen zwarte luis, dan zie je opeens weer de pruimenboom vol groene luizen of je bessenstruiken met bloedblaarluizen…
Het blad deze pruimenboom, inmiddels 4 jaar oud,glanst van de honingdauw
luis komt ook voor op de tuinbonen…
Voor de overige oudere bomen laat ik het werk nu aan de lieveheersbeestjes en hun larven over en spuit ik verder niet meer.
Veel succes met het bestrijden van de luizen in jouw bomen en planten. Aan de hoeveelheid bezoeken aan dit blog kan ik zien dat luis een veel voorkomend probleem is. Vind je het leuk jouw ervaring te delen met andere lezers, laat dan een reactie achter!
